با عرض سلام و خسته نباشید.
تا به حال به مفهوم واژه ی دین فکر کرده اید؟به این که وسعت این مفهوم چقدر است و چه چیز هایی را شامل می شود؟
زمانی که ما این واژه را می شنویم ذهن هایمان به سمت بعد عبادت و معنویت میرود و کارایی دین را تنها در این بعد می دانیم.لکن اگر مفهوم این واژه را بشناسیم و در آن بیندیشیم،متوجه خواهیم شد که وسعت این واژه چقدر است.
برای دانستن مفهوم دین به سراغ محتویات آن میرویم و نگاهی گذرا به آن ها می اندازیم.
برای دانستن محتویات و مضامین دین باید به سراغ کسانی برویم که آنرا آورده اند و اجرا کرده اند و ببینیم که سخنان آن ها در چه زمینه هایی میباشد و با توجه به سخنان آن ها بفهمیم که وسعت دین چقدر است.(در اینجا به عنوان نمونه دین اسلام را مورد بررسی قرار می دهیم.)
ما قائلیم که پیامبر گرامی اسلام(ص) از طرف خداوند متعال دین اسلام را آوردند و به اجرای آن در جامعه پرداختند و پس از ایشان مسئولیت اجرا ی آن به جانشینانشان واگذار شد.پس برای دانستن وسعت دین اسلام باید به سراغ این افراد برویم.
از آنجا که بعد معنوی این دین بر کسی پوشیده نیست بنده نیز مثالی نمی زنم و به بیان چند نمونه از دیگر ابعاد می پردازم.
بعد سیاسی:اسلام اهمیت ویژه و بسیاری در این باب دارد مثلا در تاریخ نقل است که رسول الله (ص) هرگاه می خواستند از مدینه خارج شوند برای خود جانشینی معین می نمودند.همچنین حضرت علی(ع) در نامه شان به مالک اشتر روش حکومت داری اسلامی را بیان نموده اند و در حدیثی از ایشان هست که میفرمایند: ملاک السیاسة العدل یعنی ملاک و محور اصلی سیاست عدل و انصاف است.(غررالحکم-ص702) و در حدیث دیگری می فرمایند:من امارات الدولة التیقظ لحراسة الامور یعنی از نشانه های دولت(موفق و پایدار)هشیاری در سامان دادن و محافظت در کار هاست.(غررالحکم-ص678)
بعد اقتصادی:امروزه اقتصاد دانان یکی از مهمترین دلایل تورم و گرانی را احتکار(نگهداری اجناس و عرضه ی آن ها در زمان افزایش قیمت)می دانند که دین اسلام در حدود 1400سال پیش این موضوع را مد نظر قرار داده و از آن نهی کرده است.
امام باقر (ع) فرمودند:الاحتکار مطیة النصب یعنی احتکار مرکب و وسیله ی ناراحتی و مشقت است(الکافی-ج8-ص19)
و حضرت علی در بیاناتشان به مالک اشتر فرمودند:فامنع الاحتکار فان رسول الله(ص) نهی عنه. یعنی از احتکار جلوگیری کن که همانا رسول الله (ص) از آن نهی کردند.(تحف العقول-النص-ص140).
بعد تربیت فرزند:پیامبر اسلام(ص) فرمودند:اذا مات ابن آدم انقطع عمله الا من ثلاث:ولد صالح یدعو له و صدقة جاریة و علم ینتفع به. یعنی زمانی که فرزند آدم(انسان) بمیرد عملش قطع میشود مگر در سه مورد:1-فرزند صالحی که برای او دعا کند2-صدقه ی جاریه(مانند وقف)3-علمی به جای گذاشته باشد که دیگران از آن سود می برند.(عوالی اللئالی العزیزیة فی الاحادیث الدینیة-ج1-ص97) که این حدیث اهمیت تربیت فرزند را نشان می دهد و همچنین در رساله ی حقوق امام سجاد (ع) برای فرزند حقوقی ذکر شده که پدر و مادر موظف به رعایت آن ها هستند.
بعد اجتماعی و رفتار با دیگران(شامل رفتار با پدر و مادر،همسایه،اقوام و ...):در چند مورد در قرآن برمیخوریم که احسان به پدر و مادر سفارش شده(بقره-83/نساء-36/انعام-151/إسراء-23/احقاف-15) و در جایی آمده که حتی کوچکترین کلمه ی ناراحت کننده ای به آن ها نگو(إسراء-23) و روایات بسیار زیادی نیز در این باره وجود دارد.
حضرت علی (ع) در روایتی فرموده اند که صلوا ارحامکم ولو بالتسلیم یعنی با اقوام خود رابطه داشته باشید حتی با یک سلام کردن.(الکافی-ج2-ص155)
امام رضا(ع) در حدیثی می فرمایند:لیس منا من لم یأمن جاره بوائقه. یعنی از ما نیست کسی که همسایه اش از همنشینی با او در امان نباشد(همسایه اش را اذیت کند).(عیو اخبار الرضا(ع)-ج2-ص24)
بعد پزشکی:در حدیثی از رسول الله (ص) است که:العلم علمان علم الادیان و علم الابدان. یعنی علم بر دو بخش تقسیم می شود علم دین ها و علم بدن ها(بحار الانوار-ج1-ص220) که این حدیث اهمیت این بعد را از نگاه اسلام می رساند.
و دیگر ابعاد.
همانگونه که ذکر کردم این ابعاد برخی از ابعاد دین اسلام است که در هر بعد مثالی برای اثبات وجود آن در اسلام زده شد و این دین برای تمامی ابعاد زندگی انسان ها برنامه ی کامل و جامع دارد.
در مطلب بعدی به بررسی اهمیت دینداری می پردازیم.
